خبرروز

بیشترین آمار غرق‌شدگان در دریا مربوط به مناطقی است که جزو طرح سالم‌سازی دریا محسوب نشده است و در نتیجه نه ساحل از شیب مناسبی برخوردار بوده و نه غریق نجاتی در محل حضور داشته است که در بزنگاه حادثه تن به آب بزند و مانع حادثه شود، اما نمی‌شود همه تقصیرها را در این زمینه گردن مردم انداخت و آمار چندین هزار غرق شده در یک دهه اخیر را صرفا به بی‌احتیاطی‌های مردم نسبت داد و کم‌کاری‌ مسوولان را در این حوزه نادیده گرفت برای مثال آیا ممکن نیست حتی در مناطقی که طرح سالم‌سازی اجرایی نشده است و پر خطر به حساب می‌آید تابلوهایی اخطاردهنده نصب شود؟ پاسخ این پرسش در شرایط کنونی منفی است، چرا که هنوز حتی 700 کیلومتر سواحل مناطق شمالی کشور نیز به شکل کامل مطالعه نشده است و اطلاعات دقیقی از نقاط بسیار پرخطرشان در دست نیست.

یکی از دلایل اصلی غرق شدن شناگران در سواحل کشور جریان‌های شکافنده است. جریان‌های شکافنده به مجموعه جریان‌هایی بسیار قدرتمند گفته می‌شود که از ساحل به سمت مناطق عمیق دریا حرکت می‌کنند و می‌توانند شناگرانی را که مشغول شنا در مناطق کم‌عمق‌تر هستند با خود ببرند.

این جریان‌ها همان جریان‌هایی هستند که شناگران بی‌آن‌ که آنها را بشناسند در توصیف‌شان می‌گویند: «ناگهان در حین شنا حس کرده‌ایم زیر پایمان خالی شده است یا دریا ما را به سمت خود کشیده است.»

وحید چگینی، رییس موسسه ملی اقیانوس شناسی درباره خطر این جریان‌ها به مردم هشدار می‌دهد: «شدت این جریان‌ها بقدری زیاد است که حتی شناگران حرفه‌ای هم حریف آنها نمی‌شوند و همراه آنها به مناطق عمیق دریا می‌روند.»

او توضیح می‌دهد: «غیرحرفه‌ای‌ها معمولا سعی می‌کنند با تندتر شنا کردن در برابر جریان مقاومت کنند که این باعث می‌شود انرژی‌شان تخلیه شود و تسلیم شوند، در حالی که بهترین راه مقابله این است که آرام‌تر شنا کنند و همراه جریان حرکت کنند و پس از آن که در منطقه عمیق‌تر آرام گرفت، با شنا به ساحل برگردند.»

به گفته چگینی بررسی پراکندگی غرق شدگان در مناطق مختلف سواحل نشان می‌دهد، بیشتر آنها در مناطقی غرق شده اند که این جریان‌ها وجود داشته است و حتی کانالی عمیق به واسطه حرکت‌شان در بستر دریا ایجاد شده است و حالا موسسه ملی اقیانوس‌شناسی با پنج میلیارد تومان سرمایه قصد دارد این کانال‌ها را شناسایی کند و به این ترتیب مسیر حرکت جریان‌های شکافنده را در مناطق ساحلی بشناسد و در مناطقی که محل رفت و آمدشان است تابلوهای خطر برای هشدار دادن به مردم نصب کند و دست آخر نقشه‌ای مخصوص تهیه کند که مجموعه این مناطق پرخطر را به مردم و مسوولان بشناساند.

نقشه‌ای که درباره آن می‌گوییم، نقشه «پهنه‌بندی جریان‌های شکافنده» نام دارد که موسسه ملی اقیانوس شناسی پنج سال پیش طرح تهیه آن را به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری پیشنهاد داد، اما تا همین حالا این سازمان برای تامین امنیت گردشگران هیچ نوع همکاری با این موسسه نکرده است و بودجه پنج میلیاردی که امسال توسط معاونت نظارت راهبردی ریاست جمهوری در اختیار موسسه ملی اقیانوس شناسی قرار گرفته است، نیز صرفا مربوط به تهیه این نقشه نیست و قرار است برای مطالعات مربوط به مجموعه خطرات دریایی از جمله سونامی ـ که احتمال وقوعش در سواحل دریای عمان وجود دارد ـ نیز صرف شود.

دریا علاوه بر جریان‌های شکافنده‌اش خطرات دیگری نیز دارد، برای نمونه چگینی توضیح می‌دهد که حتی به دریای آرام هم نباید اعتماد کرد، چون انواعی از امواج وجود دارد که بسیار قدرتمند است، از مناطق دور دست می‌آید و در شرایطی که دریا آرام است، بدون هیچ نشانه‌ای به ساحل نزدیک می‌شود و شناگران را با خود می‌برد.

به گفته رییس مرکز اقیانوس‌شناسی در کشورهای دیگر مردم پیش از رفتن به دریا اطلاعات مربوط به این نوع امواج را از سایت‌های اینترنتی می‌گیرند و در صورتی که مطمئن شوند این امواج به ساحل نمی‌آید برای شنا به دریا می روند. این در حالی است که در کشور ما با وجود این که اطلاعات مربوط به این امواج در سایت موسسه ملی اقیانوس‌شناسی وجود دارد، کسی آنها را بررسی نمی‌کند.

خطر دیگری که شناگران دریا را تهدید می‌کند آلودگی شدید آب دریاست که ممکن است عوارض مختلفی در شناگران ایجاد کند به طوری که روز گذشته رضا کرباسی معاون دریایی سازمان محیط زیست به مردم هشدار داد: متاسفانه کشورهای حاشیه دریای خزر به دلیل استقلالی که یافته‌اند برای افزایش منابع خود دست به اکتشافات نفتی زده‌اند که امکان آسیب‌دیدگی سواحل ایران نیز وجود دارد. آلوده شدن سواحل ایران که کرباسی از آن به عنوان یک احتمال نام می‌برد، امروز دیگر برای برخی ایرانی‌ها یک حقیقت غیرقابل کتمان است، چون بسیاری از آنها پس از شنا در آب دریا و بخصوص خزر، دچار بیماری‌های پوستی شده‌اند.

تهیه نقشه از مناطق پرخطر اقیانوسی آن طور که رییس موسسه ملی اقیانوس‌شناسی می‌گوید دست‌کم یک سال و نیم دیگر طول می‌کشد و با این حساب مسئولان باید تا نهایی شدن این نقشه به فکر چاره‌ای دیگر برای کاهش شمار غرق‌شدگان در دریا باشند. ضمن آن که آلودگی آب دریای خزر به واسطه بهره‌برداری‌های نفتی و البته آلودگی رودهایی که به آن می‌ریزد، نیز سلامت شناگران را تهدید می‌کند.

چگینی برای رفع هر دو خطر و مصون ماندن شناگران از آنها، راه جالبی را پیشنهاد می‌کند که چندان هم کم‌هزینه نیست.

او راهکار را نمونه‌برداری از کشورهایی می‌داند که سواحلشان پذیرای گردشگران است و مسوولان گردشگری آنها استخرهایی در نزدیکی سواحل ساخته‌اند تا مردم برای شنا به آنها بروند و به این ترتیب هم از آفتاب و هوای کنار دریا استفاده کنند و هم امنیت و سلامتشان حفظ شود.

هشدارهایی که جانتان را نجات می‌دهد

* در مناطق سالم‌سازی نشده شنا نکنید.

 * اگر شنا بلد نیستید به هیچ وجه از منطقه بسیار کم عمق ساحل دور نشوید.

* در صورتی که گرفتار جریان شکافنده اقیانوسی شده‌اید مخالف جهت آن شنا نکنید، بلکه همراه آن حرکت کنید و وقتی در مناطق عمیق‌تر آرام گرفت با شنایی آرام به ساحل برگردید.

* به وسایل بادی همچون تیوب‌ها برای شنا کردن اعتماد نکنید.

* شیب سواحل شمالی کشور تند است به این ترتیب ممکن است کاملا ناآگاهانه و به سرعت از منطقه‌ای کم عمق به سمت منطقه‌ای عمیق بروید.

* تنها شنا نکنید و همیشه مطمئن باشید شناگری حرفه‌ای یا غریق نجاتی در محلی که شنا می‌کنید حضور دارد.

* دریا جای مناسبی برای شنا کردن کودکان نیست حتی اگر شنا را در استخر یاد گرفته باشند.

* حتی به دریایی که توفانی نیست اعتماد نکنید، چرا که موج‌های پرقدرتی وجود دارند که بدون هیچ نشانه‌ای به ساحل نزدیک می‌شوند و جان شناگران را به خطر می‌اندازند.

* همیشه شنا در استخر را به شنا در دریا ترجیح دهید.

مریم یوشی‌زاده -‌ گروه جامعه

(جام جم)

 http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100814526631