خبرروز

در حالی که از 6 سال قبل موضوع جدی جایگزینی خودروهای فرسوده و از رده خارج کردن این گونه وسایل نقلیه موتوری در دستور کار دولت و متولیان مربوط قرار گرفته است، اما شواهد و آمار موجود حکایت از آن دارد که طی این مدت کمتر از یک میلیون خودرو فرسوده از چرخه حمل و نقل کشور حذف شده‌اند. حالا با گذشت 6 سال از آغاز نهضت خروج خودروهای فرسوده از چرخه حمل و نقل کشور، آمارها از واقعیت تلخی حکایت دارد، این‌که طرح خروج خودروهای فرسوده تا اینجای ماجرا موفقیتی به همراه نداشته است.

در چنین شرایطی و در حالی که طرح خروج خودروهای فرسوده با روندی کند به حرکت خود ادامه می‌دهد، از گوشه و کنار اخباری به گوش می‌رسد، مبنی بر این‌که قرار است تردد خودروهای فرسوده در پایتخت از اول تیرماه ممنوع شود.

اعضای کارگروه کاهش آلودگی هوای تهران در حالی در جلسه اخیر خود برای اجرای ممنوعیت تردد خودروهای فرسوده در پایتخت از ابتدای تیرماه به توافق رسیدند که هیچ مکانیسم و راهکاری برای این‌که مالکان خودروهای فرسوده در فرصت باقی‌مانده باید چه کنند و چگونه نسبت به نوسازی خودروهای خود اقدام کنند، ارائه نداده‌اند.

ممنوعیت تردد خودروهای فرسوده در پایتخت، هرچند شاید بتواند مسکن موقت دیگری برای پیشگیری از تداوم شرایط بحرانی آلودگی هوا در سال جاری باشد، اما مالکان خودروهای فرسوده را ـ که به نوعی در این شهر زندگی یا به واسطه شغلشان ساعاتی در آن تردد می‌کنند ـ دچار سردرگمی کرده است.

از سوی دیگر، برخی کارشناسان و حتی مسوولان حوزه حمل و نقل و ترافیک به صراحت تاکید می‌کنند تا زمانی که طرح خروج خودروهای فرسوده با جدیت بیشتری دنبال نشود و روند کند جایگزینی این خودروها سرعت نگیرد، اجرای موفق و تاثیرگذار این مصوبه که جز اعمال محدودیت و تحت فشار قرار‌دادن مالکان این خودروها که بیشتر از قشر پایین جامعه هستند، با شکست مواجه خواهد شد.

6 سال از زمانی‌که تصمیم گرفتند پروژه جایگزینی خودروهای فرسوده را اجرایی کنند، می‌گذرد و در طول این مدت پروژه مذکور با سرعتی لاک پشتی روند اجرایی خود را طی می‌کند. متاسفانه با وجود تمام برنامه‌ریزی‌ها و پیش‌بینی‌ها سرعت اجرای طرح جایگزینی خودروهای فرسوده، بسیار کندتر از روند برنامه چهارم توسعه شد و در نتیجه چاره‌ای برای سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی مسوول در این زمینه نماند جز این‌که طرح جایگزینی خودروهای فرسوده را در برنامه پنجم توسعه دنبال کنند، شاید طرح مذکور در این وقت اضافه به سرانجام برسد.

براساس آخرین آمار پلیس راهور تا سال 1390، یک میلیون و 600 هزار خودرو در کشور در زمره خودروهای فرسوده قرار گرفته‌اند و این در شرایطی است که بنابر اظهارات مجریان طرح جایگزینی خودروهای فرسوده کشور، پرونده این پروژه باید تا پایان سال 1390 بسته می‌شد، اما واقعیت این است که طرح خروج خودروهای فرسوده با وجود امیدواری مسوولان و متولیان امر در به سرانجام رساندن این پروژه به دلیل کندی مراحل اجرا از پیشرفت لازم برخوردار نیست.

به این ترتیب تمدید یک ساله برنامه چهارم توسعه هم دردی از پروژه نوسازی خودروهای فرسوده کشور دوا نکرد تا روند خروج خودروهای فرسوده از چرخه حمل و نقل کشور همچنان با حرکتی لاک پشتی در برنامه پنجم توسعه نیز ادامه یابد.

در حالی که آخرین تصمیمات در جلسه کارگروه آلودگی هوای تهران از ممنوعیت تردد خودروهای فرسوده در پایتخت از ابتدای تیرماه امسال حکایت دارد و نمایندگان سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی مسوول از نیروی انتظامی و پلیس راهور می‌خواهند که اجرای مصوبه مذکور را از تاریخ یاد شده با جدیت در کلانشهر تهران پیگیری کنند اما مسوولان پلیس راهور تهران معتقدند اگر قرار باشد پلیس از تردد خودروهای فرسوده جلوگیری کند و در مقابل شاهد خروج خودروهای فرسوده به‌میزان مورد انتظار نباشیم قطعا در این زمینه با مشکل مواجه می‌شویم و طرح از موفقیت لازم برخوردار نخواهد بود.

سردار حسین رحیمی، رئیس پلیس راهور تهران البته به این نکته مهم نیز تاکید دارد که سازمان‌های اجرایی مسوول باید هرچه سریع‌تر درخصوص جایگزینی خودروهای فرسوده به‌خصوص در پایتخت مکانیسم ویژه‌ای در نظر بگیرند تا برخورد با دارندگان خودروهای فرسوده که بیشتر از قشر ضعیف جامعه هستند موجب بروز مشکل برای آنها نشود.

اما این فقط مسوولان پلیس راهور نیستند که معتقدند اعمال محدودیت برای تردد خودروهای فرسوده تا زمانی که تسهیلات مناسب برای جایگزینی خودروهای فرسوده به صاحبان آنها اختصاص نیابد راه به جایی نخواهد برد، چراکه بسیاری از متخصصان و کارشناسان حوزه حمل و نقل و ترافیک نیز به این موضوع اذعان دارند. مدیر گروه حمل و نقل و ترافیک دانشگاه پلیس که چند سال پیش ریاست پلیس راه کشور را نیز به‌عهده داشته است، با بیان این‌که بررسی‌ها نشان می‌دهد 13 درصد تصادفات رانندگی به دلیل نقص فنی خودروهاست که در این میان فرسودگی و سن بالای خودروها از مهم‌ترین دلایل تصادفات به شمار می‌آید، معتقد است: سرعت کند فرآیند تعویض خودروهای فرسوده و برخی سنگ‌اندازی‌ها مانند تاخیر بانک‌ها در پرداخت وام، صاحبان این خودروها را برای شرکت در طرح‌های جایگزینی دلزده می‌کند.

وی عمر در نظر گرفته شده برای تعویض خودرو در کشورمان را بسیار بالا دانسته و تصریح می‌کند: عملا شاهد خروج خودروهایی هستیم که 20 تا 30 سال از عمرشان می‌گذرد، در حالی که در کشورهایی که هم جاده‌های مناسب و هم خودروهای استاندارد دارند، عمر مفید خودرو تنها 10 سال است.

طرح ممنوعیت تردد خودروهای فرسوده در حالی قرار است بزودی در کلانشهر تهران به اجرا درآید که از گوشه و کنار شنیده می‌شود آن سوی ماجرا، وجود برخی مشکلات و ناهماهنگی‌ها، گره اجرای طرح جایگزینی خودروهای فرسوده و از جمله تاکسی‌های قدیمی و فرسوده شهرمان را هر روز کورتر می‌کند. 1000 راننده تاکسی در تهران که در طرح جایگزینی تاکسی‌های فرسوده‌شان شرکت کرده‌اند، مدت‌هاست سرگردان شده‌اند. یک راننده تاکسی با 27 سال سابقه کار، چند ماهی است با شرکت در طرح جایگزینی تاکسی‌های فرسوده، خودروی فرسوده‌اش را به امید گرفتن تاکسی نو از دست داده است و حالا به دلیل تاخیری که در تحویل تاکسی‌های نو ایجاد شده، مدت‌هاست بیکار شده و برای تامین هزینه‌های خانواده‌اش با مشکلات جدی مواجه شده است.

وی با تاکید بر این‌که نه‌فقط مشکل او بلکه مشکل دست‌کم 1000 راننده تاکسی دیگر هم است، از مسوولان راهنمایی و رانندگی و شرکت خودروساز طرف قرارداد با تاکسیرانی می‌خواهد که فکری به حال این دغدغه رانندگان تاکسی کنند.

این راننده تاکسی برایمان تعریف می‌کند که چطور تا چند ماه پیش با همین تاکسی قراضه مخارج زندگی، اجاره خانه و هزینه تحصیل فرزند دانشجویش را تامین می‌کرده، اما از وقتی در طرح جایگزینی تاکسی‌های فرسوده شرکت کرده و تاکسی‌اش اسقاط شده است، دیگر هیچ منبع درآمدی برای تامین هزینه‌های زندگی خانواده‌اش ندارد.

او می‌گوید: اگر می‌دانستیم فاصله تحویل گرفتن تاکسی‌های نو، ماه‌ها به طول می‌انجامد، هیچ وقت حاضر نمی‌شدیم تنها منبع درآمد خانواده‌مان را از دست بدهیم.

داستان اختلاف شرکت ایران‌خودرو و راهنمایی و رانندگی بر سر شماره‌گذاری خودروهای نو اتفاق جدیدی نیست. گویا راهنمایی و رانندگی و موسسه استاندارد از شرکت خودروساز خواسته‌اند برای ارتقای ایمنی خودروهای تولیدی خود، یک ایربگ روی فرمان و یک ایربگ نیز روی داشبورت نصب کند، اما از آنجا که این کار برای خودروساز مذکور صرفه اقتصادی ندارد، حاضر به انجام آن نیست و راهنمایی و رانندگی نیز تاکید می‌کند تا زمانی که هر دو ایربگ روی این خودروها نصب نشود، از شماره‌گذاری این خودروها خبری نخواهد بود.

به این ترتیب باز هم این رانندگان تاکسی هستند که باید تاوان اختلاف نظرهای مسوولان را بپردازند؛ هرچند در این میان تاکید پلیس راهور بر عدم شماره‌گذاری خودروهای ناایمن منطقی به نظر می‌رسد، اما باز هم ضروری است مسوولان سازمان‌های متولی در طرح جایگزینی تاکسی‌های فرسوده بیش از این رانندگان تاکسی را در سرگردانی قرار نداده و هرچه سریع‌تر برای حل این مشکل چاره‌ای بیندیشند.

بنابر اظهارات مجریان طرح جایگزینی خودروهای فرسوده کشور، پرونده این پروژه باید تا سال 1390 بسته می‌شد و این در حالی است که به نظر می‌رسد طرح خروج خودروهای فرسوده با وجود امیدواری مسوولان و متولیان امر در به سرانجام رساندن این پروژه به دلیل کندی مراحل اجرا از پیشرفت لازم برخوردار نیست و اگر شرایط فعلی تغییر نکرده و شوکی که طرح جایگزینی خودروهای فرسوده به آن نیاز دارد، اتفاق نیفتد و هماهنگی و قاطعیت لازم میان سازمان‌ها و دستگاه‌های مرتبط و مسوول از جمله شرکت‌های خودروساز، ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت کشور، وزارت صنایع، وزارت کشور، راهنمایی و رانندگی و... در کنار سرعت بخشیدن به اجرای طرح محقق نشود، بعید به نظر می‌رسد پرونده طرح جایگزینی خودروهای فرسوده کشور به این زودی‌ها به سرانجام برسد.

در چنین شرایطی به نظر می‌رسد اجرای طرح‌هایی که صرفا تاکید بر اعمال محدودیت و ممنوعیت تردد این خودروها دارد؛ در حالی که مسوولان هیچ راهکار عملی قابل اعتمادی پیش پای مالکان این خودروها نگذاشته‌اند، راه به جایی نخواهد برد و این طرح را به اقدامی ناکارآمد تبدیل خواهد کرد که شکست آن نیز دور از انتظار نیست.